Je kunt je product op de markt onderscheiden met behulp van een keurmerk of een certificaat. Daarmee kun je handelaren of consumenten informeren over bijvoorbeeld eerlijke handel, kwaliteit of duurzaamheid. Het doel van een keurmerk of certificaat is om de koper vertrouwen te geven dat jouw product of dienst aan bepaalde eisen voldoet.
Inmiddels bestaan er al veel verschillende keurmerken en certificaten, in de afbeelding hieronder zie je een selectie.
Keurmerk of certificaat?
Het verschil tussen een keurmerk en een certificaat is niet altijd duidelijk en wordt vaak door elkaar gebruikt. Over het algemeen stellen we dat als je gecertificeerd bent, je voldoet aan bepaalde opgelegde eisen. Deze eisen zijn vaak door een onafhankelijke partij opgesteld. Daarom mag je een bepaald ‘gecertificeerd’ keurmerk gebruiken. Er zijn ook keurmerken zonder certificering. Zulke keurmerken kun je dan gebruiken zonder aan bepaalde eisen te voldoen of je kunt er zelf eisen aan koppelen.
Het verschil zit hem dus in de eisen die aan een keurmerk gesteld worden. Hieruit blijkt dus dat het ene keurmerk het andere niet is. Er zijn tegenwoordig heel veel verschillende keurmerken en daardoor verliezen consumenten soms het vertrouwen in keurmerken. In onderstaand filmpje gaan een aantal mensen hierover in discussie en bespreken enkele voor- en nadelen van keurmerken.
Drie categorieën keurmerken
Op basis van de eisen en de controle op deze eisen kun je keurmerken indelen in drie verschillende categorieën, namelijk:
- Keurmerk ontwikkeld door onafhankelijke partijen
Dit zijn vaak maatschappelijke organisaties die geen belangen hebben bij productie, handel en verkoop. Bij deze keurmerken dien je gecertificeerd te worden door gespecialiseerde bedrijven (certificerende instellingen). Deze bedrijven zijn dan vervolgens weer erkend (geaccrediteerd) door de Raad van Accreditatie. Dit is een organisatie die hiervoor speciaal is aangesteld door de Nederlandse overheid. In de visserij zijn MSC (Marine Stewardship Council) en FOS (Friend of the Sea) voorbeelden van zulke keurmerken. - Keurmerken ontwikkeld door overkoepelende bedrijfsorganisaties voor hun leden
Leden bepalen samen de criteria, eventueel samen met deskundigen. Organisaties regelen zelf ook de controle. In de visserij zijn Waddengoud en Zuiderzeezilver voorbeelden van zulke keurmerken. - Keurmerken ontwikkeld door individuele bedrijven
Keurmerken gebaseerd op eigen productstandaarden (‘self declarations’); deze worden vaak meer als marketingtool gebruikt. In de visserij zijn Flyshoot Quality en Noordzeevis uit Scheveningen voorbeelden van zulke keurmerk.
Iedereen kan dus een keurmerk afgeven, maar het geeft over het algemeen meer vertrouwen als een keurmerk door onafhankelijke partijen is ontwikkeld en door certificerende instellingen wordt beoordeeld. In de derde groep worden soms dubieuze keurmerken opgericht. Het Belgische tv-programma Basta maakte op dit laatste type keurmerk een grappige parodie zoals hieronder is te zien. Belangrijke boodschap is dat je kritisch moet blijven bij het beoordelen van een keurmerk!
Keurmerken in de visserij
Zoals hierboven al valt te lezen, bestaan er ook in de visserij verschillende keurmerken. Als visser is het soms moeilijk om te bepalen welk keurmerk belangrijk is voor het bedrijf. In onderstaande tabel staan zes verschillende keurmerken in de visserij met daarbij een beschrijving waarop deze keurmerken zich richten. Deze tabel is opgesteld op basis van een studie van Wageningen Economic Research uit 2014.
Daarnaast zijn er nog maatschappelijke organisaties die zich inzetten om consumenten te adviseren over welke visserijproducten duurzaam zijn om te consumeren. Voorbeelden hiervan zijn de Viswijzer en Vis & Seizoen.
De zes keurmerken en de twee consumentenadvies hulpmiddelen verschillen ook van elkaar als het gaat om hoe belangrijk ze zijn voor de verschillende schakels in de visketen. Wat een supermarkt belangrijk vindt aan een keurmerk kan verschillen van wat de horeca belangrijk vindt. Hieronder zie je een overzicht van de verschillende schakels in de visketen en hun voorkeur qua keurmerken.
Keurmerken vergelijken
In januari 2019 zette Milieu Centraal bijna 250 keurmerken met een duurzaamheidsclaim op een rij. Uit de resultaten bleek dat 10 keurmerken er op het gebied van strenge eisen, betrouwbaarheid en duidelijke informatie bovenuit staken. Deze keurmerkenwijzer is hier te vinden.
In de top-10 zitten ook twee keurmerken voor vis, namelijk MSC (Marine Stewardship Council, voor wildgevangen vis) en ASC (Aquaculture Stewardship Council, voor kweekvis). Een uitleg over het MSC-keurmerk is te vinden in onderstaand filmpje.
Het MSC keurmerk gaat over de ecologische aspenten van een visserij, bijvoorbeeld de gezondheid van het visbestand. Daarentegen zegt het niets over bijvoorbeeld de kwaliteit van de gevangen vis. Wel zal MSC zich vanaf 2019 ook gaan richten op arbeidsomstandigheden op zee. Dat gaat als volgt:
- 2019: Een zelfverklaring moet uiterlijk 31 augustus 2019 worden ingediend. Dit doe je door aan de hand van een vragenlijst te verklaren hoe de bemanning wordt beschermd tegen dwang- & kinderarbeid. Hier vind je de zelfverklaring. De ingevulde lijsten zijn te vinden via de Track a Fishery database.
- Vanaf 2021: Er zal bij een verhoogd risico op misstanden een audit plaatsvinden aan boord. Hoe dit in de praktijk gaat werken is nu nog niet bekend.
Verdiep jezelf in de mogelijkheden!
In de Nederlandse visserij is er discussie over het gebruik van het MSC-keurmerk. Vissers vragen zich af of het niet dragen van een MSC-keurmerk ook automatisch betekend dat je niet duurzaam vist. En helpt het keurmerk om visserijen duurzamer te maken of is het een bevestiging van de goede weg (dus niet de oorzaak)? Dit zijn vragen die niet eenvoudig te beantwoorden zijn. Het is dus belangrijk om jezelf te verdiepen in de verschillende opties en na te gaan wat voor voordelen een keurmerk voor jouw bedrijf en jouw klanten zou kunnen hebben.