Tegenwoordig spreekt men veel over verschillende ondernemingsvormen, zoals duurzaam ondernemen, maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen. Soms is het lastig om de verschillen tussen deze ondernemingsvormen te zien en om duidelijk te krijgen wat het precies inhoudt. Als je het hebt over duurzaamheid, dan betekent dat letterlijk langdurend of geschikt om lang te duren. Een huis van steen is duurzaam, omdat het in principe lang zal blijven staan. Het gaat dus om een manier van ondernemen die ervoor zorgt dat volgende generaties in de toekomst ook nog kunnen bestaan.
Ondanks dat de verschillen soms lastig te vinden zijn tussen deze ondernemingsvormen, hebben ze allemaal iets gemeen. Ze hebben het namelijk allemaal over meer dan geld verdienen. Bij de ene ondernemingsvorm ligt de nadruk meer op de natuur en het milieu (planet), terwijl de nadruk bij de ander meer ligt op het personeel en de maatschappij (people). Daarnaast zijn ze het er allemaal ook over eens dat er geld (profit) verdient moet worden, want zonder geld zal een bedrijf ook niet lang bestaan. Uiteindelijk gaat het erom dat je als bedrijf zo goed mogelijk probeert te scoren (minimaal voldoende op ieder onderdeel) op alle drie de P’s.
Praktijk
Als je jouw bedrijf en de wereld op een goede manier voor je kinderen wilt achterlaten, is het belangrijk om goed na te denken wat dat in de praktijk betekent. Wat moet je doen? Dat is lastig, want er bestaat geen recept voor duurzaamheid. Als je duurzaam wilt werken, houd je rekening met wat er in de wereld om je heen gebeurt. De wereld en de maatschappij veranderen steeds, dus duurzaamheid heeft geen duidelijk eindpunt. Duurzaam werken is een manier van ondernemen, je continu aanpassen en inspelen op veranderingen. Het is onderdeel van het nadenken over je bedrijf.
Duurzaamheid betekent niet voor iedereen hetzelfde. Veel mensen praten erover, maar vaak bedoelen ze net iets anders. Shell bedoelt bijvoorbeeld met duurzame energie het zo zuinig mogelijk gebruiken van de olievoorraden in de wereld. Energiebedrijf Eneco vindt olie misschien helemaal niet duurzaam, maar wil graag andere vormen van energie gaan gebruiken, zoals windenergie, zonne-energie en biobrandstoffen. Misschien hebben ze allebei wel gelijk, het is maar net van welke kant je het bekijkt.
De vraag is dan: “Hoe hou je in jouw bedrijf rekening met zowel de visser, de maatschappij, de natuur, als ook economische aspecten?” Dat is niet altijd makkelijk. Soms lijk duurzaamheid namelijk gewoon geld en tijd te kosten, bijvoorbeeld als je gaat investeren in een keurmerk, meedoet met een project om zwerfvuil te verminderen of extra aandacht besteed aan veiligheid aan boord. Dan lijkt het of de P’s niet met elkaar in balans zijn. Toch kan het voor het voortbestaan van jouw bedrijf van groot belang zijn en later mogelijk wel winst opleveren. Dan is het toch belangrijk om het te doen, niet omdat het nu direct geld oplevert, maar omdat het zorgt voor succes in de toekomst.
Er zijn ook voorbeelden waarbij alle drie de P’s direct voordeel hebben. Een voorbeeld uit de kottervisserij: als je vist met minder zwaar tuig bespaar je kosten, heb je een mooier product dat beter verkoopt en ontzie je de natuur meer.
Waar komt duurzaamheid vandaan?
Het begrip duurzaamheid bestaat nog niet zo lang. Het is in 1987 bedacht door de Verenigde Naties. Daarvoor hadden we het vooral over natuur, milieu en milieuproblemen, zoals zure regen en het sterven van planten, dieren en mensen door het gebruik van chemische stoffen. Voor 1987 waren People en Planet nog niet structureel in beeld binnen het bedrijfsleven.
Milieuproblemen ontstaan meestal niet expres. Niemand rijdt auto om zure regen te veroorzaken en mensen laten geen afval achter opdat dieren het opeten en daaraan sterven. We krijgen milieuproblemen zoals zure regen er gratis bij als we in onze auto rijden. Soms weten we niet eens welke gevolgen onze acties hebben. Het achterlaten van afval op straat of in zee heeft vaak grotere gevolgen dan we denken.
Belangrijk is dat de kosten voor de gevolgen van de milieuproblemen meestal niet worden betaald door diegene die het probleem veroorzaakt. Een bedrijf dat chemische stoffen in de sloot laat lopen kan hierdoor gezondheidsproblemen bij mensen rondom de fabriek veroorzaken. De kosten voor het ziekenhuisbezoek van deze mensen worden echter betaald door die mensen zelf en niet door die fabriek. Als de overheid strengere regels maakt, is dat gunstig voor die mensen. Maar voor bedrijven kunnen extra milieuregels extra kosten betekenen. Het gevolg kan zijn dat een bedrijf minder geld verdient. In onderstaand filmpje zal dit iets uitgebreider worden uitgelegd.
Verschil tussen visserijgemeenschappen
Uit een onderzoek uitgevoerd door studenten van Van Hall Larenstein is gebleken dat er soms ook verschillen bestaan over hoe vissers uit verschillende visserijgemeenschappen tegen ondernemen aankijken. Dit kwam aan het licht toen ze onderzoek deden naar de ontwikkeling van de vissersvloten uit Den Helder, Texel en Wieringen sinds 1960. Het rapport is hier te vinden.