Betrokken partijen
De lidstaten van de Europese Unie (EU) maken samen afspraken over het visserijbeleid. In de EU zijn er vier belangrijke partijen die verantwoordelijk zijn voor de politieke (Europese) besluitvorming. Dit zijn:
- de Europese Raad (anders dan de Raad van de Europese Unie!)
- het Europees Parlement
- de Raad van de Europese Unie (ook wel de ‘Raad van (Vak)Ministers’ genoemd)
- de Europese Commissie
In het filmpje hieronder volgt een korte samenvatting van wat al deze partijen van de Europese Unie doen. Wil je meer weten over deze partijen? Lees dan het lesmateriaal ‘Regels op Zee – Europese besluitvorming’ via deze link.
Onderlinge verhouding
De onderlinge verhoudingen tussen de verschillende EU-partijen zijn ingewikkeld. De afbeelding hieronder geeft een overzicht van de rol die iedere partij speelt in de politieke (Europese) besluitvorming. Kijk eventueel de video hierboven nogmaals voor verheldering.
Europese Commissie
De Europese Commissie (EC) kan worden gezien als het dagelijks bestuur van de EU. De EC is verder onderverdeeld in directoraat-generaals (DG). Deze DG’s stellen het EU-beleid en de wetgeving op voor de verschillende departementen. Ook beheren zij het geld voor deze departementen. Ze zijn dus eigenlijk vergelijkbaar met de ministeries die we kennen op nationaal niveau (zoals bijvoorbeeld het ministerie van Defensie). Bij het maken van regels voor de visserij valt de visserijsector vaak onder meerdere verschillende DG’s. Op EU-niveau valt de visserij onder andere onder de volgende DG’s:
De Europese Commissie (EC) is de enige EU-instelling die wetsvoorstellen mag indienen. De EC heeft namelijk het zogeheten initiatiefrecht. Hieronder bespreken we enkele belangrijke afspraken die in de Europese Unie gelden.
Belangrijke instrumenten
Gemeenschappelijk Visserijbeleid
In de EU gelden regels voor vissers en die regels zijn er om de visbestanden duurzaam te beheren. Omdat vissen zich niet aan grenzen houden worden deze visserijregels op Europees niveau gemaakt. Het Gemeenschappelijk Visserijbeleid (GVB) is een verordening. Dit betekent dat alle Europese vissers zich op zee moeten houden aan het GVB. De video hieronder legt het Gemeenschappelijk Visserijbeleid verder uit:
De doelen van het GVB zijn:
- Zoveel mogelijk vis op een verantwoorde manier vangen op de lange termijn, oftewel maximaal duurzame oogst (Maximum Sustainable Yield, MSY);
- Een winstgevende visserijsector;
- Een eerlijke verdeling van vangstrechten;
- Het stoppen van discarden.
Het GVB wordt elke 10 jaar herzien. De laatste keer was in 2014. De infographic hieronder laat de verschillende doelen zien met enkele voorbeelden van maatregelen om deze doelen te bereiken.
Het GVB op zich is al een ingewikkelde afspraak. Kijk je bijvoorbeeld naar gebiedssluitingen, dan gaat het GVB over de sluiting van gebieden voor de visserij en hoe dit geregeld dient te worden. Voor het sluiten van gebieden voor de visserij is instemming nodig van alle lidstaten met visserijrechten in het te sluiten gebied. Dit noemt men een ‘gezamenlijke aanbeveling’. Het besluit tot sluiting van een gebied wordt door de Europese Commissie (EC) genomen en vervolgens nog eens officieel bevestigd (bekrachtigd) door het Europees Parlement (EP).
Kaderrichtlijn Mariene Strategie
De Europese Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM) (Engels: Marine Strategy Framework Directive (MSFD)) is, zoals de naam al zegt, een richtlijn. De KRM heeft als doel het beschermen en herstellen van de Europese zeeën en oceanen en duurzaam gebruik te bevorderen.
Elke lidstaat van de EU is verplicht om een mariene strategie op te stellen. Die strategie moet gaan over bescherming, behoud en herstel van het mariene milieu. In de KRM staan bijvoorbeeld afspraken over het voorkomen van afval in zee, de bouw van offshore windparken en de bescherming van het mariene ecosysteem. In dit document vind je een overzicht van hoe internationale verdragen en regelgeving zich verhouden tot de KRM. Het hele document vind je hier. De Nederlandse Mariene Strategie is de Nederlandse uitwerking van de KRM. Hierover lees je meer in het volgende artikel.
Natura 2000
Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden op het grondgebied van de lidstaten van de EU. Dit netwerk draagt bij aan de bescherming van ecosystemen maar ook van soorten. Het is een van de belangrijkste Europese manieren waarmee de EU het beleid voor behoud en herstel van biodiversiteit uitvoert. De Europese Commissie draagt financieel bij aan beschermingsmaatregelen van Natura 2000 via subsidies.
Als Nederland een gebied als Natura 2000-gebied wil aanwijzen dan gaat dat als volgt:
- Nederland meldt een gebied aan bij de EU;
- De minister van LNV wijst het gebied aan als Natura 2000-gebied;
- Er wordt een beheerplan opgesteld door de betrokken provincie, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W), het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en/of het ministerie van Defensie.
Bij de Natura 2000 gebieden kun je onderscheid maken tussen gebieden die beschermd moeten worden vanwege vogels (Vogelrichtlijn), vanwege de leefomgeving (Habitatrichtlijn) of een combinatie van beide. In die gebieden gelden maatregelen die bijvoorbeeld bepaalde stukken sluiten en andere gebieden open laten voor bepaalde menselijke activiteiten, waaronder bepaalde typen visserij.
De visserij heeft regelmatig te maken met Natura 2000-gebieden, zoals duidelijk blijkt uit het VIBEG-akkoord. Hierover lees je meer in dit artikel over de politieke besluitvorming in Nederland. Meer weten over waarom het beschermen van gebieden belangrijk is? Lees dan hier het kennisdossier over ‘Beschermde gebieden’.
OSPAR
Een ander belangrijk verdrag is het OSPAR-verdrag. Dit is de afkorting voor het ‘Verdrag inzake de bescherming van het mariene milieu in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan’. Dit verdrag heeft als doel om door internationale samenwerking het maritieme milieu in de noordoostelijke Atlantische Oceaan te beschermen. Hieronder valt dus ook de Noordzee.
Het OSPAR-verdrag is er bijvoorbeeld om verontreiniging van het mariene milieu te voorkomen en beëindigen. Daarnaast beschermt OSPAR zeegebieden tegen de nadelige effecten van menselijke activiteiten. Ook streeft het verdrag naar een duurzaam beheer van het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan.
Het verdrag is al in 1992 aangenomen en trad in werking in 1998. De volgende landen hebben dit verdrag ondertekend en geratificeerd: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, IJsland, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Portugal, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Zweden, Zwitserland en de EU. Dit is dus een Europees-breed verdrag, en niet alleen voor de EU.