Momenteel is de aanlandplicht een belangrijke drijfveer voor innovaties om de selectiviteit te bevorderen. Op allerlei manieren zoekt men naar mogelijkheden om ongewenste bijvangst al in het water te voorkomen of om de ongewenste bijvangst uit het net te laten ontsnappen. Dat is in het belang van de vis, maar ook van de visser. Schonere boxen besparen tijd en werk tijdens de vangstverwerking. En misschien komt dit ook de kwaliteit van de gevangen vis ten goede.
Andere drijfveren om met netinnovaties aan de slag te gaan zijn:
- Verbeteren van vangsten;
- Het verlagen van weerstand/brandstofverbruik;
- Voldoen aan eisen van een keurmerk;
- Verhogen van de kwaliteit van de vangst;
- Verlagen bodemberoering/slijtage netwerk.
Mensen denken verschillend over het belang van innoveren. Binnen sommige culturen/gemeenschappen wordt innoveren gezien als iets positiefs, immers: ‘stilstand is achteruitgang’. Daarnaast is er bij ondernemers ook een behoefte om continu te kijken of dingen beter/anders kunnen. Soms om een competitief voordeel te hebben, voor anderen om de wereld weer iets beter achter te laten voor de volgende generaties.
Daarentegen zijn er ook mensen die minder enthousiast zijn over innovatie. Ze zien het als een bedreiging van tradities en het stelt de ‘oude manier’ in een negatief daglicht, zoals te zien is in onderstaande video. De manier waarop je tegen innovatie aankijkt heeft natuurlijk invloed op de bereidwilligheid om nieuwe netontwerpen te ontwikkelen en te testen. De onderzoeken binnen dit kennisdossier geven aan dat er genoeg enthousiaste vissers zijn binnen de Nederlandse visserij die openstaan voor innovatie. Per slot van rekening verandert de wereld continu. Je kunt heel succesvol zijn (geweest), maar dat geeft geen garantie voor succes in de toekomst.
Van idee naar toepassing in de praktijk
Netinnovaties starten meestal met een idee om een bestaand net aan te passen, maar soms komt men ook met out-of-the-box ideeën. Soms komt dit idee van een visser, maar ideeën kunnen ook worden aangedragen door andere partijen, zoals technici, nettenmakers en onderzoekers. Met alleen een goed idee ben je er nog niet, daarna volgen vaak nog verschillende fases voordat het toegepast kan worden in de praktijk. Zoals hier valt te lezen doorloopt een innovatie meestal de volgende drie fases:
- Uitprobeerfase;
- Commerciële testfase;
- Onderzoeksfase.
Uitprobeerfase
Het idee wordt getoetst bij een grotere groep vissers/nettenmakers en ze ontwikkelen een conceptmodel. Hierbij gebruiken ze hun kennis en ervaring uit de praktijk. Meestal leveren wetenschappers ook input in deze fase. Er kan een schaalmodel worden ontwikkeld en getest in een flumetank of testbassin, zoals in het Visserij-innovatiecentrum.
Commerciële testfase
Als de resultaten tijdens de uitprobeerfase positief zijn, dan kan worden begonnen met de commerciële testfase. Het nieuw ontwikkelde of aangepaste net kan worden geïnstalleerd en toegepast aan boord van een commercieel schip. Hierbij kan het getest worden op een praktijkschip en vergeleken worden met het traditionele net/tuig. Vaak neemt in deze fase de wetenschappelijke begeleiding toe. Er worden gegevens verzameld over:
- de vangstsamenstelling;
- de omstandigheden (seizoen, weer, visgebied);
- gedrag net/tuig;
- inkomsten;
- kosten.
Op basis van deze gegevens kan worden besloten of de innovatie verder ontwikkeld en onderzocht gaat worden in de onderzoeksfase.
Onderzoeksfase
In deze fase volgt er een grondigere wetenschappelijke begeleiding bij het testen van de innovatie. Hierbij stelt men vaak een volledig technische beschrijving van de innovatie op. Daarnaast bestudeert men het gedrag van het net/tuig in het water, bijvoorbeeld door middel van sensoren en camerabeelden.
Ook vergelijkt men de vangstsamenstelling van de innovatie ten opzichte van het traditionele net/tuig. Op die manier kan worden bepaald of de prestaties van het innovatieve net/tuig voldoen aan de verwachtingen en of de beoogde doelstellingen (zoals hogere selectiviteit) worden behaald.
Uitdagingen
Slechts enkele innovatieve ideeën weten uiteindelijk hun weg te vinden naar de praktijk. Innoveren vergt vaak een lange adem, gaat gepaard met de nodige kosten en het eindresultaat is op voorhand onzeker. Zeker voor kleine en middelgrote bedrijven kunnen de risico’s zonder ondersteuning groot zijn, zoals ook uitgelegd wordt in onderstaande video.
Een aantal belangrijke uitdagingen voor innovaties binnen de visserij zijn:
- Financiën (duidelijke subsidieregelingen);
- Wet- en regelgeving;
- Bereidheid bemanning;
- Coördineren en afstemmen onderzoeken (ook internationaal);
- Betrekken en informeren van andere vissers (ook internationaal);
- Betrekken en informeren van andere partijen (beleid, financiële instellingen, NGO’s, technici);
- Resultaten delen (ook als ze tegenvallen);
- Geduld.
Met name dit laatste punt is een grote uitdaging. Innovaties hebben vaak tijd nodig om zich te kunnen ontwikkelen. De beginfase kenmerkt zich vaak door onvoorziene problemen en kinderziektes. Hierdoor neigt men er al snel naar om de stekker er uit te trekken, zoals bijvoorbeeld in het verleden met de pulsvisserij gebeurde.