De wereld verandert constant en daarin liggen ook kansen voor de visserij. Dit staat ook beschreven in het rapport ”Samen innoveren voor een vitale visserij”. Hierin wordt besproken wat de (toekomstige) uitdagingen zijn voor de visserij, en welke verwachtingen hieraan worden gesteld.
Volgens het rapport lijkt het namelijk alsof de visserij met tegenstrijdige krachten te kampen heeft: Enerzijds een groeiende vraag naar visproducten, anderzijds beperkende maatregelen en een stijgende vraag naar transparantie en duurzaamheid. Een groeiende wereldbevolking in combinatie met een stijgende vraag naar vis, schaal- en schelpdieren kan leiden tot overbevissing. Om deze reden komt internationale regelgeving met oplossingen om dit te bestrijden. Ook de consument stelt steeds strengere eisen aan zijn voedsel. Hoe kan de visserij hiermee omgaan? En hoe kun je hier als ondernemer op inspelen? Een aantal mensen die werkzaam zijn binnen de Nederlandse visserijsector geven in onderstaand filmpje hun visie op die vragen.
Samenwerking
Verder hebben Ngo’s, overheden, media en burgers ook invloed op het aanjagen van veranderingen en innovaties in de visserij. Op belangrijke thema’s als milieu, duurzaamheid, volksgezondheid en transparantie spreken ze de visserij direct aan. Vaak ontstaan er dan maatschappelijke discussies die sommige vissers als bedreigend ervaren, omdat ze de visserij onder druk kunnen zetten. Desalniettemin is het belangrijk voor vissers om aandacht te hebben voor deze discussies en de samenwerking met deze partijen te zoeken.
Daarnaast is het belangrijk dat vissers blijven zoeken naar kansen in de afzetmarkt voor hun vis. Dit kun je bijvoorbeeld doen door in de gaten te houden hoeveel vis er geconsumeerd wordt, waar deze gekocht wordt, welke soort er gekocht wordt en wat consumenten belangrijk vinden bij het kopen van vis. Hierdoor kun je als visserij inspelen op kansen in de markt.
Transparantie van boord tot bord
Er wordt steeds meer aandacht besteed aan transparantie. In de visserij betekent dit inzage geven in de weg die een vis aflegt van boord tot bord. Zo kan de consument zelf kiezen of het product aan diens wensen voldoet. Keurmerken maken het voor consumenten makkelijker om een keuze te maken, aangezien er tot wel duizenden gegevens per product beschikbaar zijn. Als de consument een bepaald keurmerk op een product ziet, dan weet hij welke eisen aan het product zijn gesteld, en kan hij een weloverwogen keuze maken.
Ook bij andere schakels in de visketen is er behoefte aan meer transparantie, want data over veiligheid, kwaliteit en het productieproces zijn belangrijk in de markt. Op het gebied van handel, verwerking, logistiek en distributie is Nederland in Europees verband een sterke speler. Dit komt omdat de Nederlandse visverwerkers de Europese markt domineren. Het is voor vissers belangrijk om te beseffen dat handelsbedrijven afspraken maken met retailers en verwerkers. Als de prijzen te ver stijgen, dan komen deze contracten onder druk te staan. Voor de markt is een stabiele prijs, waarbij iedere schakel in de visketen voldoende marge krijgt, het ideaalplaatje.
Innovatieplannen Nederland
Nederland is binnen Europa marktleider op het gebied van platvis- en garnalenvisserij, de pelagische visserij en de mossel-, oester-, en palingkweek. Ondanks verschillende bedreigingen kent iedere sector binnen de Nederlandse visserijsector ook sterke punten. De sterke punten kunnen gebruikt worden om in te spelen op de vele kansen die er liggen. De markt is aan het veranderen en de visserijsector moet mee veranderen.
Zo staat de visserijsector momenteel voor veel uitdagingen: onder andere hoge brandstofkosten, de Brexit en het inkrimpen van visgronden door de komst van windparken en beschermde gebieden. De sector moet innoveren. Daarom heeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het Visserij Innovatie Netwerk (VIN) opgericht. Het VIN is een onafhankelijk netwerk van en voor de deelnemers zoals je kunt zien in onderstaande video.
Ook is er ruimte voor de deelnemers om kennis en ideeën te delen over innovaties in de visserijsector. Het VIN is bedoeld voor personen, bedrijven en instellingen die innovaties kunnen bedenken, maken of gebruiken. Dit zijn bijvoorbeeld:
- vissers
- scheepswerven
- machinefabrieken
- technische universiteiten
- coöperaties
Het VIN bestaat uit 4 werkgroepen zoals je hieronder kunt zien.
Werkgroep Triple-zero kotter
De werkgroep triple-zero kotters houdt zich bezig met scheepsontwerpen. De huidige vaartuigen zijn vaak al oud, hebben zware boomkortuigen en hebben daarom zware motoren nodig. Dit zorgt ervoor dat deze vaartuigen veel brandstof nodig hebben. Het doel van deze werkgroep is om triple-zero kotters te ontwikkelen. De kenmerken van dit vaartuig zullen zijn:
- minimale uitstoot van schadelijke stoffen;
- weinig impact op het milieu;
- betere werk- en leefomstandigheden aan boord, waardoor de kans op bedrijfsongevallen kleiner wordt;
- meer diervriendelijke vangst en verwerkingsprocessen.
Werkgroep Vistechnieken
Vistechnieken, netontwerpen en vistuigen staan centraal in deze werkgroep. Nu slepen de netten vaak over de bodem van de zee. Hierdoor belandt er van alles in het net. Het doel van deze werkgroep is om een vistechnieken te bedenken die selectief op specifieke soorten kunnen vissen en om een minimale impact op de omgeving te hebben.
Werkgroep Medegebruik Noordzee
Vroeger was de visser een van de weinige gebruikers van de Noordzee. Dat is nu niet meer zo. Deze werkgroep zoekt een manier waarop vissers hun plaats in kunnen nemen op de Noordzee tussen de andere (nieuwe) gebruikers. Een van de opdrachten is bijvoorbeeld onderzoeken hoe vissers in windparken kunnen vissen.
Werkgroep Vernieuwend ondernemerschap
Het ondernemerschap van moderne vissers is niet meer hetzelfde als dat van traditionele vissers. De techniek en kennis die nodig zijn om te vissen zijn veranderd. Ook zijn er meer regels en meer activiteiten op de Noordzee waar de visser rekening mee moet houden. Deze werkgroep denkt na over de veranderingen in het ondernemerschap van de visser. Welke eisen worden nu aan de visserij-ondernemer gesteld? En welke in de toekomst? Ook werkt deze werkgroep aan een opleidings- en ontwikkelplan.
Daarnaast kijkt deze werkgroep ook naar alternatieve verdienmodellen. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is in 2023 gestart met het opstellen van een Visie voedsel uit zee en grote wateren. Bekijk onderstaande korte video over deze visie.
Daaruit wordt er breder gekeken naar voedsel uit zee dan alleen vis of zeevruchten. Denk ook aan zeewier en schelpdieren gekweekt in en rondom windparken op zee. Vanuit ondernemerschap zullen komende jaren steeds meer experimenten volgen om te bekijken of het kweken of vissen op andere soorten dan de traditionele plat- of rondvissoorten in de Noordzee kansen bieden voor Nederlandse ondernemers.
Gestapelde beloning door ecosysteemdiensten
Vissers kunnen ook in de natuur belangrijke diensten leveren ten gunste van het ecosysteem. Denk aan SMART fishing waarbij met slimme sensoren aan boord bijvoorbeeld de diepte, temperatuur, aantal diersoorten onder water en zoutgehalte worden gemeten die van waarde zijn voor onderzoeks- en overheidsinstellingen. Maar denk ook aan het observeren van de kustverdediging vanaf zee en eventuele diensten voor de offshore, waterbouw of windparkexploitanten. Deze diensten kunnen mogelijk gestapeld bijdragen aan de opbrengsten voor een visser.
Zie in dit artikel een voorbeeld van een Nederlands nieuwbouw kotter waarbij data verzameld door slimme metingen tot een kleine bijdrage aan de opbrengst zou moeten leiden in de toekomst. Voor de mosselsector zijn ecosysteemdiensten, die mogelijk tot beloningen in de toekomst kunnen leiden, al in kaart gebracht zoals je kunt zien in onderstaande figuur.
