Visie visserij in een Noordzee vol windmolens
Dit artikel is geschreven op basis van het visiedocument ‘Ruimte voor Visserij in een Noordzee vol windmolens’. Het artikel is een samenvatting van de hoofdpunten uit dit document. Voor meer informatie is het daarom aan te bevelen om het volledige document te lezen, deze is hier te vinden.
Het visiedocument is opgesteld door:
- VisNed bestaande uit PO Wieringen, PO Delta Zuid, PO Texel, PO West, PO Urk;
- Garnalenvissersbond (PO Rousant);
- PO Redersvereniging voor de Zeevisserij (PO RvZ);
- NetVISwerk;
- Vissersvereniging Ons Belang;
- Vissersvereniging Hulp in Nood.
De Nederlandse Vissersbond maakt hier geen onderdeel van uit en vaart zijn eigen koers voor de windplannen op de Noordzee.
Ruimtebeperking voor de visserij
De Nederlandse visserij heeft van oudsher een belangrijke plek op de Noordzee en wil dat dit in de toekomst ook zo blijft. Het wordt echter steeds drukker op zee en de Noordzee wordt gebruikt als locatie voor grootschalige windmolenparken, omdat men deze op land niet wil of kan plaatsen. De visiepartners erkennen dat de Noordzee een belangrijke rol speelt bij de energietransitie – Wind op Zee (WOZ). Maar door de ontwikkeling van Wind op Zee maakt de visserij zich zorgen over het verlies van visgronden en de mogelijke ecologische effecten van deze transitie op onder andere de visbestanden.
Hieronder zie je een kaart met bestaande windparken en geplande windparken tot en met 2030. Lees in dit artikel meer over de windplannen voor het Nederlandse deel Noordzee.
De windplannen voor de Noordzee zijn niet de enige zorgen voor de visserij. Zo worden er beschermde gebieden ingesteld en zijn de gevolgen van de Brexit nog onzeker. Daarnaast hebben we te maken met nog vele andere gebruikers op de Noordzee. Dat het druk is en drukker wordt op de Noordzee laat het kaartje hieronder duidelijk zien.
Minder ruimte om te vissen heeft een direct effect op de visserij, maar ook indirect op de ketenschakels aan de wal, zoals visafslagen, transporteurs en verwerkende bedrijven. Naast het verlies of slechter bereikbaar worden van visgronden zijn er nog andere effecten. De visserijdruk in de overgebleven visgronden zal hoger worden als de omvang van de vloot hetzelfde blijft. Simpelweg omdat hetzelfde aantal schepen op een kleinere oppervlakte zal gaan vissen. Dit kan gevolgen hebben voor het duurzaam beheren van de visbestanden.
Visie op de toekomst
Ondanks de grootschalige plannen voor Wind op Zee, zien de visiepartners toekomst voor een gezonde visserijsector op de Noordzee. Hiervoor is dan wel het volgende nodig:
- Geen verder verlies van visgronden
De Nederlandse visserij wil niet nog meer visgronden verliezen, zoals eerder wel is gebeurd bij de windparken IJmuiden Ver en Hollandse Kust Noord. Deze zijn op belangrijke tongbestekken komen te liggen, waardoor visgronden verloren zijn gegaan. - Inkrimping van de vloot
Naast alles wat er bedacht kan worden om de visserij tegemoet te komen, zullen er schepen uit moeten om een duurzame visserij te behouden. Hiervoor is een stoppersregeling nodig, inclusief sociaal beleid voor ondernemers en bemanningsleden. Ook kan er gekeken worden naar voorrang voor vissers om werkzaamheden binnen windparken uit te voeren. - Toekomstperspectief voor visserijondernemers die door willen
Een selectie van maatregelen die de ruimte voor visserijbedrijven vergroot. Hierbij wordt gedacht aan:- Financiering voor innovatie, verduurzaming en vloottransitie in de vorm van een transitiefonds. Dit wordt verder uitgelegd in het volgende deel van het artikel.
- Versoepeling van bestaande wetgeving, waarbij met name gekeken wordt naar wáár en hoe er gevist mag worden. Bijvoorbeeld door de uitbreiding van het gebied waar tong gevangen mag worden. Dit wordt verder toegelicht in de afbeelding hieronder.
- Combineren van gebruiksfuncties, zoals het plannen van natuurgebieden in windparken, en het mogelijk maken van sleepnetvisserij (precisievisserij) en staandwantvisserij in windparken. Belangrijk hierbij is dat vissers verzekerd moeten kunnen worden voor het vissen in windparken. Om vissen in windparken mogelijk te maken is geld nodig voor onderzoek. Dit zal gefinancierd kunnen worden uit een transitiefonds (zie volgende deel van het artikel).
Transitiefonds
Het te realiseren transitiefonds heeft als doel om tot een vissersvloot te komen die toekomstbestendig is. In dit deel worden de belangrijkste punten beschreven voor het transitiefonds:
- Het ontwikkelen van een innovatief schip
Het nieuwe schip moet aan meer eisen voldoen dan het huidige MDV-schip. Hieronder is de MDV-1 weergegeven. Het streven is dat het nieuwe schip emissie-arm of emissieloos is. Ook dient het schip nog beter te scoren op veiligheid en moet het in staat zijn om binnen windparken te opereren.
- Vloottransitie
Na ontwikkeling van een nieuw innovatief schip, is de schatting dat er 50 van zulke schepen zullen worden gebouwd. Daarnaast zullen bestaande schepen worden omgebouwd naar andere visserijmethoden, waarbij op meerdere soorten gevist kan worden (multipurpose schepen). - Aanpassen van de vlootcapaciteit
De verwachting is dat er ongeveer 30 schepen gesaneerd dienen te worden. Dit is nodig om de vloot aan te laten sluiten bij de nieuwe situatie op de Noordzee. Dit dient te gebeuren met oog voor de financiële én sociale aspecten van bedrijfsbeëindiging. - Aanpassen havenfaciliteiten
Haveninstallaties moeten worden aangepast naar de aard en omvang van de vloot. Gedacht kan worden aan ‘oplaadpunten’ die gebruikt kunnen worden om emissieloos te varen. Hieronder is een afbeelding te zien van een kotter die aangesloten ligt aan walstroom.
- Sociaal plan voor inkrimpen of beëindiging visserij-gerelateerde organisaties en -bedrijven
Bedrijven en organisaties aan de wal zullen moeten inkrimpen of sluiten. Denk hierbij aan visserijscholen, coöperaties, scheepswerven en afslagen. Voor met name het personeel dient een regeling getroffen te worden. - Onderzoeks- en innovatiefonds
Er zal onderzoek gedaan moet worden naar de effecten van Wind op Zee op de visserijmogelijkheden, maar ook naar de effecten van de vloottransitie. De onderzoeksopzet rondom de (doorlaatbare) afsluiting van de Oosterschelde dient hier als voorbeeld. Naast onderzoek is financiering voor structurele innovatie nodig. - Her-, om- en bijscholing
Voor vissers die niet meer aan de slag kunnen op een kotter zal moeten worden gekeken naar andere werkplekken. Hiervoor dienen ze ondersteund te worden door bijvoorbeeld scholing en cursussen.
De inschatting is dat een bedrag nodig is van honderden miljoenen euro’s voor het transitiefonds. Het fonds moet een lange looptijd hebben, waarbij de grootste veranderingen in de eerste vijf jaar doorgevoerd dienen te worden.
Visserijpoort 5 februari 2019
Twee keer per jaar wordt er door VisNed en de PFA in Den Haag een Visserijpoort bijeenkomst georganiseerd over een actueel thema in de visserij. Op 5 februari 2019 vond de zevende sessie plaats met als onderwerp Wind op Zee. Tijdens deze sessie is het visiedocument ‘Ruimte voor Visserij in een Noordzee vol windmolens’ gepresenteerd, zoals op de afbeelding hieronder is te zien. Een uitgebreid verslag van de bijeenkomst is terug te lezen in Visserijnieuws.
Hoe nu verder? Op naar een Noordzeeakkoord
Op dit moment wordt er gewerkt aan een Noordzeeakkoord met alle betrokken sectoren die actief zijn op de Noordzee. In de besprekingen over het akkoord is het visiedocument het uitgangspunt van de hierboven genoemde visiepartners. Op basis van het Noordzeeakkoord wordt het Noordzeebeleid tot en met 2030 bepaald. Een heel belangrijk akkoord dus. Het Noordzeeakkoord moet in de zomer van 2019 klaar zijn.
Nieuwsuur heeft een item gemaakt over de ontwikkelingen rondom een Noordzeeakkoord. De video is hieronder te zien.
Verdiepingsdocument
In juni 2019 is er een verdiepingsdocument gepubliceerd als aanvulling op het visiedocument ‘Ruimte voor Visserij in een Noordzee vol windmolens’. Dit verdiepingsdocument gaat dieper in op vragen rondom achtergronden, feiten, en gegevens over de visserij die gesteld zijn tijdens het werken aan een Noordzeeakkoord. Het verdiepingsdocument is hier te vinden.